Türkiye’de, doğurganlık suratının nüfus yenilenme eşik bedelinin altına düşmesinin gündeme gelmesi üzerine AKP, bayanların doğum müsaade müddetini artırma ve bayanlara yönelik esnek çalışma modelini gündeme getirdi.
Uzmanlar tekliflerin uygulanması halinde bayan istihdamında düşüş yaşanacağını söylerken Başkent Üniversitesi Ankara Hastanesi Halk Sıhhati Anabilim Kısmı Uzmanı Prof. Dr. Ayşe N. Akın, “Sağlığı ilgilendiren hususların politik maksatla kullanılmaması gerektiği”nin altını çizdi. İşçi Bayanlar Derneği Türkiye Temsilcisi Avukat Şeyda Özcan da yeni doğan çocukla ilgili bütün sorumlulukların bayana yüklendiğine işaret ederek, “Ebeveynlik müsaadesi bir kısmı mecburî olarak babaya tahsis edilecek biçimde mevzuatımıza girmeli, işe alımda ve istihdam esnasında bayana yönelik cinsiyet ayrımcılığının önüne geçilmesi için yasal düzenleme ve kontrol sağlanmalı” dedi. Türkiye Kadın Dernekleri Federasyonu Başkanı Canan Güllü de AKP’nin doğum oranlarını arttırmaya yönelik çalışmalarının “kutsal aile” anlayışı ile şekillendiğini belirtti. Güllü, “Kadın istihdamını arttırma ve kız öğrencilerin okullaşması hakkında bir çalışma yokken nüfus bayanlar üzerinden arttırılmaya çalışılıyor” diye konuştu.
Doğurganlık suratının nüfus yenilenme eşik kıymetinin altına düşmesinin gündeme gelmesiyle Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan düşen doğum oranlarına dikkat çekerek, “Alarm veriyor” kelamlarını kullandı. Annelere dayanak hazırlıklarına başlayan AKP, bayanların doğum müsaade mühletini artırma ve bayanlara yönelik esnek çalışma modelini gündeme getirdi. Uzmanlar tekliflerin uygulanması halinde bayan istihdamında düşüş yaşanacağını söyledi.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2023 yılına ait açıkladığı doğum istatistiklerinde doğurganlığın nüfusun yenilenme seviyesi olan 2,10’un altında kaldığını açıkladı. Doğurganlık göstergelerindeki düşüş eğiliminin devam edeceği tarafındaki varsayımdan yola çıkarak hazırlanan TÜİK’in 2023-2100 yıllarına ait nüfus projeksiyonlarına nazaran Türkiye nüfusunun 2044 yılında 89 milyon 959 bin 486 bireyle en yüksek büyüklüğe ulaşacağı, 2100 yılında ise 55 milyonun altına düşmesi beklendiği açıklandı. Raporda nüfusun artmaya devam edebilmesi için bayan başına düşen çocuk sayısının en az 2, 10 olması gerektiği kaydedildi. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın üç çocuk tavsiyesine rağmen Türkiye’de toplam doğurganlık suratı son 22 yılda 2,38 çocuktan 1,51 çocuğa düştü.
AKP Merkez Karar Yönetim Kurulu (MKYK) toplantısında doğurganlık suratının düşüşüne ait mevzunun gündeme gelmesi üzerine Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, doğum hızını artırmak hedefiyle çalışmalara başladı. Bakanlığın tahlil teklifleri ortasında çalışan bayanların doğum müsaadesi müddetini artırma ve bayanlar için esnek çalışma modeli de yer alıyor. Birtakım uzmanlar ise bu tekliflerin “kadını iş hayatından koparacağı” tarafında uyarıyor.
Başkent Üniversitesi Ankara Hastanesi Halk Sıhhati Anabilim Kısmı Uzmanı Prof. Dr. Ayşe N. Akın, “Sağlığı ilgilendiren mevzular politik gayeyle kullanılmamalı” diyerek şu açıklamada bulundu:
“Doğumla ilgili atakların bayanları kapsaması anlaşılır bir yaklaşımdır zira bayanların üreme sıhhati ile ilgili hastalık yükleri öteki cinsiyete kıyasla en az üç misli daha ağırdır. Bu mevzuda atılacak yanlış adımlarda fatura daima bayana çıkmakta, bayana ödetilmektedir. Gebelik, doğurganlık malum iki cinsiyetin de sorumluluk alması gerektiren bir olgudur. Hem üreme olaylarının tüm yükünü bayana yükleyeceksiniz hem de onu, demografik gayenin aracı üzere göreceksiniz”
Nüfusu arttırmaya yönelik tahlil önerisi olarak “Yoksullukla çaba ederek ulusal gelirin eşit paylaşımı sağlanmalı” diye konuşan Akın, kamu sıhhat ünitelerinin ulaşılabilir olması gerektiğini vurguladı.
“Ebeveynlik müsaadesi erkek personelleri de kapsamalı”
Emekçi Bayanlar Derneği Türkiye Temsilcisi Avukat Şeyda Özcan dünyadaki örneklerin tersine Türkiye’deki iş hukukunda “ebeveynlik izni” olmadığını ve yeni doğan çocukla ilgili bütün sorumlulukların bayana yüklendiğine işaret ederek, İş Kanunu’nda bayanlar lehine esaslı düzenlemeler yapılması gerektiğini belirtti ve tekliflerini sıraladı:
“Kreş hakkı tekrar ele alınmalı, doğum müsaadeleri açısından müsaadelerin fiyatlı müsaade olarak düzenlenmesi temel olmalı ve fiyatlı müsaade halinde emekçinin karı düşmemeli, ebeveynlik müsaadesi bir kısmı zarurî olarak babaya tahsis edilecek halde mevzuatımıza girmeli, işe alımda ve istihdam esnasında bayana yönelik cinsiyet ayrımcılığının önüne geçilmesi için yasal düzenleme ve kontrol sağlanmalı. Tıpkı askerlik dönüşü işe almada olduğu üzere doğum müsaadesine ayrılan bayanların da müsaade sonunda işe geri döneceği konusunda garanti ve iş teminatı sağlanmalı. Bu noktada işçilerin dernekler, sendikalara üzere örgütlenmeler içerisinde yer alması ve haklarının takipçisi olması çok kıymetli.”
“Kız öğrencilerin okullaşması hakkında bir çalışma yok”
Türkiye Kadın Dernekleri Federasyonu Başkanı Canan Güllü, AKP’nin doğum oranlarını arttırmaya yönelik çalışmalarının “kutsal aile” anlayışı ile şekillendiğini belirtti. Nüfusun bayan kimliği üzerinden arttırılmaya çalışıldığına “Kadın istihdamını arttırma ve kız öğrencilerin okullaşması hakkında bir çalışma yokken nüfus bayanlar üzerinden arttırılmaya çalışılıyor” diyen Güllü şöyle konuştu:
“Kamu kreşleri dahil olmak üzere kreşleri kapatan, yaşlı bakım merkezleri üzerinde rastgele bir çalışma yapmayan, bayana karşı şiddetin önlenmesi tarafındaki İstanbul Sözleşmesi’nden bir gecede çekilen ve bayan istihdamı talep etmeyen AKP’nin bugün geldiği noktada bir taraftan hayvanları öldürelim öbür taraftan canlı nüfusunu bayan kimliği üzerinden arttıralım kanısı var. Tarım siyaseti ile beslenme sıkıntısını halledip dış ülkelere bağımlı kalınmadığı, savaşa yatırım yapılmayıp sanayi ve teknolojiye yatırım yapıldığında, sürdürülebilir doğum yardımları yapıldığında, geri kalmayan siyasetlerle nüfus arttırılabilir. İktidar bu siyasetlere devam ettiği sürece nüfus artmayacaktır.” (ANKA)