Önceki iki yazımda Alevi toplumunun siyasi tercihleri noktasında tarihi süreci ele almıştım. (T)BP ve Demokratik Batış Hareketi (Barış Partisi) Alevi takımlarının iki değerli lakin başarısız teşebbüsü olarak tarihe geçti.
Bu hafta devam eden sürecin nasıl bir yönelime gerçek gittiğini ele alacağım.
1999 seçimlerinde binde iki oy alarak hezimete uğrayan Barış Partisi, siyasi ve toplumsal hafızayı hakikat analiz edemediğinden elde ettiği bu başarısızlık karşı cenahtan Alevi toplumuna mal edilmek istendi. BP Alevi toplumuna karşın kuruldu. O yıllarda Alevilerin siyasal Alevi kimlikli bir partileşme talebi yoktu. BP büsbütün dışarıdan bir akıl tarafından o periyodun takımlarının dağıtılması için yapılan bir teşebbüstü. Gerçekten bu teşebbüslerinde başarılı da oldular. Alevi Temsilciler Meclisi (ATM) çatısı altında büyüyen takımlaşma hareketi darmadağın edildi; hatta birbirine düşürüldü.
1994 yılında Ankara’da yayın hayatına başlayan Radyo Mozaik Türkiye’de milyonların umudu olmuştu. Alevi toplumunun birinci yayın organı olması nedeniyle sevgiyle karşılandı.
2000’li yıllara geldiğimizde çabucak hemen yurdun dört bir yanında sol ve Alevilik çizgisinde yayıncılık yapan radyolar kurulmaya başladı. Radyo Barış, Umut Radyo, Ömür Radyo, Cem Radyo, Anadolu’nun Sesi radyosu bunlardan birkaçı.. Alevi toplumu maddi-manevi dayanak vererek bu radyolarına sahip çıktı. Küçük esnaflar ise bu radyoları adeta reklama boğdu.
Radyoların akabinde 2005 yılının Aralık ayında birinci Alevi televizyon kanalları olan Su Tv ve Cem Tv yayın hayatına başladı. Akabinde Düzgün Tv, Yol Tv, Dem Tv, TV10, Barış Tv televizyonları yayına girdi. Bu televizyon kanallarının programlarında Alevilik mevzuları konuşuldu, tartışıldı.
Alevi televizyonları toplumsal uyanışı bir üst boyuta taşıdı.
Tam da bu devirde “Barışa Semah Dönenler” ile “Bin Yılın Türküsü” o güne kadar yapılan birinci kitlesel Alevi aktiflikleri olması nedeniyle toplumda çok geniş yankı uyandırdı. Bu etkinlikler toplumsal itimadın daha da pekişmesini sağladı. Büyük kentlerde süratle örgütlendiler. Ve “Biz de varız” dediler.
Alevi toplumunda inanç hissinin uyanmasının akabinde bunu fark eden Cem Vakfı, Eylül 2004 yılında Abdi İpekçi Spor Salonu’nda “Gelin Canlar Cem Olalım” aktifliği gerçekleştirdi.
Bu etkinliklere basın ve medya ağır ilgi gösterdi. Bu coşkun aktifliklerin yankısı medyanın takviyesiyle dalga dalga Türkiye’ye yayıldı.
Alevilerin bu uyanışı hak çabasının meşalesi oldu.
Alevi demokratik kitle örgütleri de toplumun bu büyük coşkusunu İstanbul Kadıköy Meydanı’nda 1 milyon kişinin iştirakiyle “Eşit Yurttaşlık” mitingiyle taçlandırdı.
Bu toplumsal uyanış Alevi takımlarının hislerini kabarttı. Bunun üzerine Alevi takımlar geçmiş siyasi tecrübelerden bir ders çıkarmadan yeni bir siyasi parti girişiminde bulundular. Bu parti Ziya Halis’in genel lideri olduğu Eşitlik ve Demokrasi Partisi (EDP) oldu.
EDP Alevi örgütlerinin ve soldan birçok siyasal hareketin yeni parti arayışları içerisinde bir ortaya gelmesi sonucu 13 Mart 2010’da kuruldu. Lakin parti basında Alevi Partisi olarak lanse edildi. Bu parti de başka Alevi damgası yiyen partiler üzere varlık gösteremedi.
Peşpeşe gelen bu başarısızlıklar Alevilerin siyasi tercihleri öteki partiler ortasında dağılmaya neden oldu. İrticacı ve faşist partiler dışında çabucak hemen her partiye Alevi oyu dağıldı. Bunun da en büyük etkeni devrin siyasi ve toplumsal konjonktürü idi.
Alevileri CHP’den uzaklaşmasına CHP’de siyaset yapıp o güne kadar umduğunu bulamayan Alevi kökenli siyasetçilerin Deniz Baykal aleyhine yürüttükleri aksi kampanyanın da tesirli olduğunu belirtmek yanlış olmaz. Bilhassa varoşlarda oturan Aleviler ortasında “Baykal Alevi düşmanıdır” söylemi çok konuşuldu. Hatta Deniz Baykal’ın “Ben Alevileri çok severim; benim sürücüm Alevi, müdafaam Alevi, konutumun temizlikçisi Alevidir.” biçiminde konuşarak Alevileri aşağıladığı lisandan lisana yayıldı.
CHP’den ve Deniz Baykal’dan kaçan Alevilerin oy dağılımı bu devirde çok farklılık gösterdi. Bu ortada Alevi oylarının kıymetli bir oranının DSP’ye kaydığının altını çizmek isterim.
22 Mayıs 2010’da CHP’de genel başkanlığa Kemal Kılıçdaroğlu seçildi. Kılıçdaroğlu’nun genel lider olması Alevilerin yine CHP’ye yönelmesini sağladı. Hatta Aleviler ortasında “500 yıl sonra iktidar olacağız” umudu yeşerdi. Bunda elbette ki Kılıçdaroğlu’nun Alevi kimliği çok tesirli oldu. Lakin bu defa Sünni oylar CHP’den değerli ölçüde kaçtı. Hasebiyle Kılıçdaroğlu girdiği birinci seçimde aldığı oy oranı Baykal devrinden çok farklı olmadı.
Sünni oyların CHP’den kaçmasına Erdoğan’ın Çorum mitinginde Kılıçdaroğlu’nu kast ederek “Alnı secdeye değmiyor” kelamlarının de tesirli olduğu gözden kaçırılmamalıdır.
Bu ortada Alevilerin bir kısım oylarının 7 Haziran 2015 seçimlerinde HDP’ye gittiğini de söyleyebiliriz. HDP her periyot Alevi oylarına talip olmuştur. Bundan ötürü son seçim hariç çok sayıda Alevi kimlikli milletvekilini Meclis’e taşıdı.
Burada bir ayracı bilhassa belirtmekte yarar var. CHP ve HDP’ye yönelen Alevilerin Meclis’te temsiliyetine baktığımızda tam aykırı bir orantı görmekteyiz. Alevi oylarıyla seçilen CHP milletvekilleri içerisinde Alevi olanların oranı yüzde 7’yi geçmezken; ezici çoğunlukla Şafi Kürt oylarla seçilen HDP milletvekillerinden Alevi milletvekili oranının yüzde 30-35 olduğunu görmekteyiz. Bu durumu analiz etmek toplumsal bilimcilerin önünde bir vazife olarak durmaktadır.
Bugüne kadar olan sürece kısaca değindim. Türkiye’deki toplumsal ve siyasi çalkantılardan en çok etkilenenlerin başında ötekileştirilen Alevi toplumu gelmektedir. 40 yıldır demokrasi uğraşından vazgeçmediler. 40 yıldır altı Alevi çatı örgütünde örgütlü çaba veren Aleviler, siyasi yönelimlerinde dengeli bir yol izlediler. Her ne kadar dış müdahalelerle karşılaşsalar da ortak hafızanın birliğini bozamamıştır.
Bugün bile 16-18 Ağustos’ta yapılan Hacı Bektaş Veli Anma ve Kültür aktifliğinin devlet eliyle Alevilerin sabote edildiğine şahit oluyoruz. Hacı Bektaş Veli Dergahı güvenlik güçleri tarafından işgal edilmesine karşın, Aleviler barış lisanından vazgeçmiyorlar. Aleviler haklı olarak ibadethanesini istiyor. Kültür Bakanlığı’na bağlı Alevi Bektaşi Kültür ve Cemevi Başkanlığı korsan aktiflik yaparak büyük bir haksızlığa ve karışıklığa neden oldu. Bu ceberrut başkanlık Alevileri bölmeye çalışıyor.
Bu haksızlıklara karşı Aleviler daima bir ağızdan;
Yok o denli yağma!
Yunus bizim, Yavuz sizin.
Hünkar bizim, Ebu Suud sizin!
Pir Sultan bizim, Hızır paşalar sizin.
Şah Kalender bizim, Osmanlı sizin.
Şahı Merdan Ali bizim, Muaviye sizin.
Şah Hüseyin bizim, Yezid sizin… diye haykırıyorlar.