Cumhurbaşkanı Başdanışmanı ve Cumhurbaşkanlığı Hukuk Politikaları Kurulu Başkanvekili Mehmet Uçum, X hesabından, “Merkez Afro-Avrasya (Orta-Doğu) Hukuku!” başlıklı bir yazı kaleme aldı.
Suriye’deki Halk İhtilali yalnızca Baas ve Esed diktatörlüğünü yani bu kanlı rejimi sona erdirmedi. Bu ihtilal Orta-Doğu’nun tamamını etkileyecek yeni bir sürecin başladığına da işaret ediyor. Suriye ihtilaliyle bölgede tetiklenen süreç, adil bir yeni dünya nizamına kapı aralayacak bir umudu da yeşertebilir” diyen Uçum, “Orta Doğu” isimlendirmesine dikkati çekti.
Uçum’un yazısının geri kalanı şöyle:
Belirtelim ki Orta-Doğu (Ortadoğu) isimlendirmesi oryantalisttir. Bölgenin çeşitliliğini, tarihi ve kültürel zenginliğini göz gerisi eder ve batının bu coğrafyaya bakış açısını yansıtır. Bu nedenle daha objektif ve bölgenin bağlamına uygun bir isme muhtaçlık var. İsimlendirme çalışmasında alanın uzmanları ve akademisyenlere misyon düşüyor.
Bir yenilik olarak Orta-Doğu yerine “Merkez Afro-Avrasya” ismiyle başlanabilir. “Merkez Afro-Avrasya” ismi, coğrafik ve tarihî bağlamda, bölgeye yönelik oryantalist yaklaşımlardan uzak daha tarafsız ve objektif bir isimlendirme sunar. Tıpkı vakitte bölgenin stratejik ehemmiyetini, kültürel çeşitliliğini ve tarihî rollerini de hakikat bir formda tabir eder.
TÜRKİYE MERKEZ VE KUTUP ÜLKE
Yine batı merkezli tanıma dönersek Orta-Doğu, farklı gruplandırmalar olmakla birlikte, ekseriyetle aşağıdaki ülkelerden oluşan bölge olarak kabul edilir:
Suriye, Irak, Katar, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Güney Kıbrıs Rum İdaresi, Ürdün, İsrail, Lübnan, İran, Filistin, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Umman, Kuveyt, Bahreyn, Yemen, Mısır, Afganistan, Pakistan, Tunus, Cezayir, Libya, Sudan, Fas.
Türkiye; 24 ülkeden oluşan bu coğrafyanın fizikî olarak Avrupa ile bütünlüğünü sağlayan, ekonomik, siyasi ve türel olarak öncülüğünü yapan Merkez ve kutup ülkedir.
Merkez ülke olan Türkiye’nin bir bölge hukuku oluşturmak konusunda öncü bir rol oynama gücüne ve imkânına sahip olduğu görülüyor. Türkiye’nin bu gücü hem tarihinden geliyor, hem de bugün bölgede ulaştığı düzeyden ve tesirli olma kapasitesinden doğuyor.
Bölgenin; anayasa, uygar ve siyasi haklar, toplumsal haklar ve devletlerarası alakalar hukukunu Türkiye’nin birikimi ve deneyimi üzerinden yine yapılandırma konusunda ülkelerin özgünlüğü ve lokal özelikleri dikkate alınarak bir fikri çalışmanın başlatılması son derece isabetli ve yararlı olabilir.
Her ülkenin birliğini ve bağımsızlığını temel alan, hâkim bir hukukun ihracını değil genel çerçevesinde mutabakat sağlanmış ortak bir bölge hukukunu hedefleyen bir çalışma başlatılabilir. Bu çalışmada bir bölgesel iktisat hukukuna hazırlık tahminen de birinci kapsamlı proje olarak ele alınabilir.
İsrail’e gelince fakat Birleşmiş Milletler kararları temelinde 1967 hudutlarında başşehri Doğu Kudüs olan bağımsız Filistin devletinin kurulması kaydıyla bu türlü bir süreçte yer alabilir. Aksi takdirde İsrail işgalci ve soykırımcı bir devlet olarak tasfiye edilir.
Kıbrıs ise bu süreçte iki devletli bir tahlilin kabul edilmesiyle gerçek pozisyonda olur.
MERKEZ AFRO-AVRASYA” HUKUKUNUN İNŞASI
Dünyanın merkezi olan Orta-Doğu coğrafyasına Merkez Ülke olarak öncülük yapan Türkiye’nin, insanlığa esin olabilecek bir bölgesel kamu ve iktisat hukukunun yani “Merkez Afro-Avrasya” hukukunun inşası gayesiyle bir fikri hazırlık çalışması başlatması vizyoner bir bakıştır.
Bu teşebbüs, bölgenin, Türkiye’nin öncülüğünde global emperyalizme karşı bir bütün olarak konum alması ideali açısından da umut verir.
Böyle bir sürecin Türkiye halkı ve bölge halklarının huzuru, ekonomik ve toplumsal refahı, özgürlüğü ve barış içinde bir ortada yaşaması için büyük imkanlar üretebileceğini öngörmek gerekir.
Burada savunulan görüş; güçlü, kapsamlı ve tezli bir teze ait kısa bir tanıtımdan, fikri bir ipucundan ibarettir. Bu fikri ipucu üzerinden üniversitelerin mevzu tasnifine nazaran yapacağı sempozyumlarla, öteki akademik çalışmalarla bu teşebbüsün birinci adımı atılabilir.
Pilot çalışma ise Cumhurbaşkanımız Erdoğan’ın dikkat çektiği Suriye’nin yeni anayasa imal süreci olabilir. Suriye’nin birliğini ve geleceğini teminat altına alacak kapsayıcı yeni bir anayasa çalışması Türkiye’nin dayanak olduğu ve fikren katkı yaptığı bir faaliyet olarak gelişebilir.