Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde başlayan ve süratle kıta içindeki komşu ülkelere yayılan bu virüs kaynaklı bulaşıcı hastalık, son salgında en az 524 kişiyi öldürdü.
“YENİ VE EN TEHLİKELİ VARYANT”
Şu anda görülen salgının, virüsün yeni bir varyantıyla ilişkilendirildiği için evvelkilerden daha kaygı verici olduğu söyleniyor.
Uzmanlar bunun şimdiye kadar gördükleri en tehlikeli varyant olduğu ikazını yapıyor, yayılma suratı ile yüksek mevt oranından tasa ediyor.
DSÖ’nün ilan ettiği global halk sıhhati acil durumu, 196 ülke için yasal olarak bağlayıcı olan Milletlerarası Sıhhat Mevzuatı kapsamındaki en yüksek alarm seviyesi.
DSÖ Başkanı Tedros Adhanom Ghebreyesus, salgının Afrika kıtasında ve ötesinde daha fazla yayılma ihtimalinin “çok kaygı verici” olduğunun altını çizerek “Bu salgını durdurmak ve hayatları kurtarmak için koordineli bir memleketler arası müdahale şart” dedi.
Uzmanlar, virüsün son salgına sebep olan varyantının şimdiye kadar görülen en tehlikelisi olduğu konusunda ikaz yapıyor
VİRÜS ORTA VE DOĞU AFRİKA’DA SÜRATLE YAYILIYOR!
2024’ün başından bu yana Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde 14 binden fazla M çiçeği olayı kaydedildi.
Afrika Hastalık Denetim ve Tedbire Merkezleri (Africa CDC) de son durumla ilgili yaptığı açıklamada halk sıhhati açısından acil durum ilan etmişti.
Acil durum kararının hükümetlerin müdahalelerini koordine etmelerine yardımcı olacağı ve etkilenen bölgelere tıbbi materyal ve yardım akışının hızlandırılmasını sağlayabileceği belirtiliyor.
Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ), “maymun çiçeği hastalığı (Monkeypox)” ismini, 2022’de ırkçılık ve ayrımcılık derdiyle “Mpox” (M çiçeği) olarak değiştirmişti.
M ÇİÇEĞİNİN BELİRTİLERİ NELER? Hastalığın birinci belirtiler ortasında ateş, baş ağrısı, şişlikler, sırt ağrısı ve kas ağrıları yer alıyor. Ateş düştükten sonra, ekseriyetle yüzde başlayıp bedenin öbür bölgelerine, en yaygın olarak da avuç içlerine ve ayak tabanlarına yayılan bir döküntü gelişebiliyor. Çok kaşıntı yapan yahut ağrılı olabilen döküntüler değişip farklı kademelerden geçebiliyor ve sonunda kabuk oluşturup dökülüyor. Bazen döküntüler deride iz bırakabiliyor. Enfeksiyon ekseriyetle zaten güzelleşiyor ve yaklaşık 14-21 gün sürüyor. Önemli olaylarda lezyonlar tüm bedene, bilhassa de ağız, göz ve cinsel organlara yayılabiliyor.
M çiçeği, 1970 yılında Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nde insanlarda birinci defa tespit edildikten sonra onlarca yıldır Afrika’nın birtakım bölgelerinde endemik olarak görülüyor.
PANDEMİ SONRASI YAYILMA TEHLİKESİ İKİNCİ PLANDA KALMIŞTI
Virüsün daha hafif bir varyantı, 2022 yılında, büyük ölçüde cinsel temas yoluyla 100’den fazla ülkeye yayıldı ve Dünya Sıhhat Örgütü’nün (DSÖ) en yüksek alarm düzeyi olan global halk sıhhati acil durumu ilan etmesine neden olmuştu.
DSÖ, 10 ay sonra sıhhat krizinin denetim altına alındığını söyleyerek acil durumu sona erdirmişti.
Dünya koronavirüs pandemisiyle birlikte büyük bir kâbusu yaşarken tabir yerindeyse hortlayan M çiçeği salgını ikinci planda kalmıştı.
Afrika’da hekimler uzun müddettir köy ve kasabaları dolaşarak halkı virüsle ilgili olarak eğitiyor
M ÇİÇEĞİ NASIL BULAŞIYOR? M çiçeği, enfekte bireyle yakın temas yoluyla beşerden beşere yayılıyor. Cinsel ilgi, cilt teması ve enfekte kişinin yakınında konuşmak yahut nefes almak da buna dahil. Virüs açık yaralar, teneffüs yolu ya da gözler, burun yahut ağız yoluyla da bulaşabiliyor. Virüsün bulaştığı çarşaf ve nevresim, giysiler ve havlular üzere objelere dokunarak da hastalık yayılabiliyor. Maymunlar, sıçanlar ve sincaplar üzere enfekte hayvanlarla yakın temas da diğer bir tehlike ögesi. 2022’deki global salgın sırasında virüs çoğunlukla cinsel temas yoluyla yayılmıştı.
M ÇİÇEĞİ HASTALIĞINA NE SEBEP OLUYOR, HASTALIK NASIL YAYILIYOR?
M çiçeği hastalığına monkeypox (maymun çiçeği) virüsü neden oluyor. Maymun çiçeği virüsü, çiçek hastalığı ile birebir kümede bulunuyor lakin onun kadar tehlikeli değil.
Virüs başlangıçta yalnızca hayvanlardan insanlara bulaşıyordu lakin artık beşerden beşere da bulaşabiliyor. Demokratik Kongo Cumhuriyeti üzere ülkelerdeki tropikal yağmur ormanlarında bulunan ücra köylerde daha yaygın bir halde görülüyor.
Bu bölgelerde her yıl binlerce hadise ve yüzlerce mevt gerçekleşiyor. Virüsten en çok 15 yaş altı çocuklar etkileniyor.
M çiçeği virüsü mikroskop altında bu türlü görünüyor
İKİ FARKLI VARYANTI VAR
Virüsün şu anda iki farklı varyantı var. “Clade 1” Orta Afrika’da endemik bir tıp. “Clade 1b” ise mevcut salgında görülen yeni ve daha şiddetli olan virüs çeşidi.
Afrika CDC, 2024 yılının başından temmuz ayının sonuna kadar 14 bin 500’den fazla M pox enfeksiyonu ve 450’den fazla M çiçeği vefatının gerçekleştiğini açıkladı. Bu da 2023’ün birebir devrine kıyasla enfeksiyonlarda yüzde160, ölümlerde ise yüzde 19’luk bir artış manasına geliyor.
Batı Afrika’da görülen “Clade II” isimli daha hafif bir M pox çeşidi, 2022 yılında da global bir salgına yol açmıştı. Virüs, olağanda görülmediği Avrupa ve Asya bölgeleri dahil, Türkiye’nin de içinde olduğu yaklaşık 100 ülkeye yayılmıştı.
Salgın bu devirde savunmasız kümelerin aşılanmasıyla denetim altına alındı. Lakin Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nde M pox aşılarına ve tedavilerine kâfi erişim yok ve sıhhat yetkilileri hastalığın yayılmasından tasa ediyor.
TEDAVİSİ NASIL YAPILIYOR? Çiçek hastalığında kullanılan tedavi metotları M çiçeği için de faydalı lakin ne kadar tesirli oldukları şimdi yeteri kadar bilinmiyor. Salgınlar büyük oranda aşı ile denetim altına alınıyor, şu an mevcut 3 aşı bulunuyor. DSÖ son periyotta ilaç üreticilerinin, şimdi onaylanmamış olsa da M çiçeği aşılarını muhtaçlık duyulan ülkelerde acil durumlar için kullanıma sunmalarını istedi.