Hazal Yalın
Haftanın seçkisinde üç yazı var. Birinci yazı Kommersant’tan; Rusya hükümetinin yeni yabancılara oturma müsaadesi programıyla ilgili. “Altın vize” yahut yatırım karşılığı oturma müsaadesi olarak bilinen uygulama, kaideleri kısmen kolaylaştırmakla birlikte, aslında Türkiye de dahil birçok ülkeden daha ağır. Çok kaba bir hesapla, en az 20 milyon ruble (yaklaşık 5 milyon TL yahut 250 bin dolar) yatırım kuralı getiriyor.
Nezavisimaya Gazeta’dan ikinci yazı, Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’ın geçtiğimiz hafta parlamento oturumundaki açıklamalarını ele alıyor. Paşinyan’ın tavrında hayli bir vakittir dikkat çeken yaklaşım: Her koşul altında barışa hazır olunduğu fakat bunun için kamuoyunu hazırlaması gerektiği iması, bu açıklamada da çok net görülüyor. Açıklamanın lisanı tıpkı vakitte parlamentodaki muhalefetin büyük ölçüde aşılmış olduğunu da gösteriyor.
Son yazı, İzvestiya’dan. İzvestiya, her biri bu bahiste uzman üç şahsa, hububat mutabakatlarının geleceğini sormuş ve yanıtlarını yayınlamış. Geçmişte ve bugün devlet idaresinde yer almış birinci ikisi muahedenin uzatılmayacağı görüşünde; akademisyen olan üçüncüsü ise karşıtını düşünüyor.
‘Yatırım karşılığı oturma izni’
Hükümetin yabancıların teşebbüslerine karşılık oturma müsaadesi programında öngördüğü yatırımlar hayli cazip. Rusya’da oturma müsaadesi almak için bölgelerin toplumsal ehemmiyet taşıyan projelerine 15 milyar yahut bir Rusya şirketinin sermayesine 30 milyon ruble yatırmak gerekiyor. Ayrıyeten, müracaatın yapılmasından evvelki yıl için en az 6 milyon ruble vergi ödenmiş olmalı.
Başka bir opsiyon daha var: İki yıl boyunca 4 milyon rubleden fazla vergi ödemiş bir şirketin sahibi olarak kaydolmak. Ve son olarak da bölgelere nazaran minimum 20 milyonla 50 milyon ruble kıymetinde gayrimenkul almak.
Tabii çok kolay sayılmaz. Fakat, Asterisk avukatlık ofisi ortaklarından Vladimir Hantimirov’a nazaran Rusya’nın oturma müsaadesi programı birtakım yabancıların ilgisini çekebilir: “Bu elbette Rusya vergi rejiminin cazibesini artırmaya yönelik. Rusya’daki vergiler çok yüksek değil; bu da burada iş sahibi olan yabancıların değer verdiği bir şey. Artı, Rusya topraklarından ayrılmak zorunda olmaları da eforu; lakin burada devamlı bir işleri varsa bu programdan nitekim de yararlanabilirler.”
Bu koşullarda oturma müsaadesi almaya karar verenlerin çoğunluğu bir işe yahut gayrimenkule yatırım yapmayı tercih ediyorlar. …
Yatırım karşılığında oturma müsaadesi verme uygulaması çok yaygın. Bunu yabancı sermaye çekmek isteyen devletler kullanıyorlar. Örneğin Portekiz’de oturma müsaadesi almak için 250 bin avro meblağında gayrimenkul almak gerek. Kıbrıs’ta bu hudut 300 bin avro, fakat oturma müsaadesi ülkede çalışma ve iş yapma hakkı vermiyor.
Sırbistan, Türkiye, Gürcistan, Karadağ daha yumuşak kurallar sunuyorlar. Rusya programının öngördüğü yatırım hacimleri ise Avrupa’daki muadillerinin gerisinde değil. …
İktisadi Kalkınma Bakanlığı aralık sonuna kadar oturma müsaadesi temini programının yardımıyla 12 milyar ruble yatırım bekliyor. Rusya yetkilileri, ileride bunun bütçeye yılda 40 milyar rubleye kadar katkıda bulunabileceğini düşünüyorlar. (A. Zagorskiy / Kommersant, 30 Nisan)
‘Ermenistan’ın komşu ülkelerden toprak talebi yok ve olmayacak’
ABD Dışişleri, Ermeni havayolu şirketlerine hava alanını kapayan Türkiye’nin hareketlerinden dolayı kaygılarını söz etti. Olay, Ermenistan-Azerbaycan görüşmeleri ABD’de devam ederken meydana geldi. ABD görüşmeleri genel olarak başarılı sayıyor. Ankara tavrını, Nemezis operasyonuna katılanların anısına anıt açan “Erivan’ın provokasyonuna” yanıt olarak tanımlıyor. Bu operasyon sırasında 1915 Ermeni soykırımında hatalı Türkiyeli yetkililer yok edilmişti. Ermenistan yetkililerinin buna yansısı ise epey mutedil oldu. Başbakan Nikol Paşinyan Türkiye’nin hava alanını kapatmasını bir diğerinin değil Ermenistan’ın sorunu olarak tanımladı.
Ermenistan Ulusal Meclisi hükümet saati oturumunda Nikol Paşinyan, parlamenterlerin sorularına karşılık verirken şöyle dedi: Şayet Ermenistan’a yolları kapatıyorlarsa bu yolları kapatanların değil Ermenistan’ın sorunudur. … Paşinyan’a nazaran Nemezis operasyonu anısına bir anıt açılması niyeti iki yıl evvel görüşülmüştü. Yetkililer bugünkü sorunları öngörerek anıtın açılmasından vazgeçselerdi ulusal fikirlere ihanet suçlamasıyla karşı karşıya kalırlardı. Paşinyan, Ermenistan’ın hep iktisadi menfaatlerle değil hislerle yönetim edildiğini de vurguladı: Ermeniler duygusal bir halk. Bir devlet halkı olma vakti geldi. …
Paşinyan’a nazaran Ermenistan komşu ülkelerden hiçbir toprak talebi olmadığını ve olmayacağını açıkça beyan etmeli: “Bu, kendi devletliliğimize sahip olmamız için talih veren biricik prensip. Aksi takdirde dört bir yandan devletimizi yok etmeyi hedefleyen hareketlerle karşı karşıya kalırız.” …
Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev ise Şuşi’de, Ermenistan’ın Azerbaycan’ın toprak bütünlüğünü kabul ederken Karabağ’ın Ermenistan bünyesinde olduğunu da kabul ettiğini söyledi: “Ermenistan’ın bunu, batıdaki kimi dostlarından çok daha açıklıkla söylemesi değerlidir.”
Dağlık Karabağ’da bugün olanlar da hem Aliyev’in hem Paşinyan’ın kelamlarını teyit eder nitelikte. Ermenistan başbakanı, parlamenterlerden birinin paylaştığı, Dağlık Karabağ’da Ermenilerin terk ettiği köylere Azerbaycanlıların yerleştirildiği bilgisini doğruladı. Başbakan, böylece esasen 2020’de üç ülkenin, Azerbaycan, Ermenistan ve Rusya’nın önderleri ortasında imzalanan ve mültecilerin cet topraklarına geri dönme haklarıyla ilgili açıklamanın uygulanmakta olduğunu belirtti. Paşinyan şöyle dedi: Bununla birlikte kendi yurttaşlarımızın geri dönme hakkı uygulanmış değil.” … (Y. Roks / Nezavisimaya Gazeta, 4 Mayıs)
‘Hububat mutabakatı uzatılacak mı?’
Federasyon Kurulu (Senato) Lider Yardımcısı Konstantin Kosaçev: Bilindiği üzere Rusya beş somut tavır ileri sürdü ve bunlar karşısında atılacak adımları bekliyoruz. … Bunlar lisana getirildi, kâğıda döküldü, somut uygulamalı nitelik taşıyorlar. Bu nedenle kesin kararımız doğal olarak bu noktaların hayata geçirilmesine bağlı. İkili koordinat sisteminde her şey bir ve sıfırdır. Bu sorulardan her birine olumlu yanıt almalıyız. … Görüşmelerden işte bunu bekliyoruz. Beklentilerimizi formüle ettik, bu sorulara daha az somut olmayan yanıtların verilmesini umuyoruz. Geri kalan her şey bu yanıtların içeriğine bağlı olacak. …
Eski Dışişleri Bakan Yardımcısı, eski BM Genel Sekreter Yardımcısı Sergey Orconikidze: Benim bu mutabakata yaklaşımım olumsuz. İmzalanmasından sonra ne kadar sürecek? Yaklaşık 10 ay. Bir şey kazandık mı? Anladığım kadarıyla hiçbir şey kazanmadık. Ve hiçbir şey kazanmayacağız. Hasebiyle bu muahedenin kıymetine karamsar bakıyorum. Uzatmamamız gerektiğini düşünüyorum. Problemin özü, bizin Ukrayna devletinin hububat sevkiyatını garanti etmiş olmamız. BM Genel Sekreteri de özel bir memorandumdaki vaatlerle karnımızı doyuruyor. BM Genel Sekreteri ne kadar dilek etse de bizim Rosselhozbank’ı kabul edecek bankalar üzerinde de esasen gemilerin İngiliz-Amerikan şirketleri üzerinden yapılan sigortası üzerinde de tesirde bulunma imkânları çok hudutlu. Ben BM sistemini biliyorum. … Daima gülümserler: “Evet, evet, evet, yapacağız!” Ve sonra hiçbir şey yapmazlar. …
Yüksek Ekonomi Okulu Dünya İktisadı ve Dünya Siyaseti profesörü Oleg Barabanov: BM, Rusya için hububat muahedesinin gerçek manada hayata geçirilmesine yönelik parametrelerde daha fazla avantaj sağlayabilseydi bunu aslında yapardı. Aşikâr ki gerçek bir sonuca ulaşmak BM’nin elinde değil. Bu nedenle bir dönüm noktasına yol açması neredeyse imkânsız olan sıradan bir görüşme. Sıkıntı yalnızca, Rusya’nın hububat muahedesini 18 Mayıs’tan sonra da uzatmayı kabul edip etmeyeceği. Bu noktada Rusya’nın üst seviye yetkililerinin olumsuz açıklamalarının düzeyi geçmişte olduğundan daha yüksek. Öbür yandan bu çeşit açıklamalar mutabakatın her uzatılmasından evvel de duyuldu, lakin tekrar de mutabakat uzatıldı; bu bana, artık de uzatılabileceğini düşündürüyor. (V. Loginov / İzvestiya, 4 Mayıs)